ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΠΑΙΔΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
Η Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 2 Απριλίου, την ημέρα που γεννήθηκε ο μεγάλος Δανός παραμυθάς Χανς Κρίστιαν Άντερσεν.
Την καθιέρωσε η Διεθνής Οργάνωση Βιβλίων για τη Νεότητα (Ιnternational Board on Books for Young People -ΙΒΒΥ) το 1966. Από τότε, κάθε χρόνο, ένα διαφορετικό εθνικό τμήμα της οργάνωσης αυτής ετοιμάζει ένα μήνυμα και μια αφίσα, που διανέμονται σε όλο τον κόσμο, με σκοπό να τονίσουν την αξία των βιβλίων και της ανάγνωσης, και να ενθαρρύνουν τη διεθνή συνεργασία για την ανάπτυξη και τη διάδοση της παιδικής λογοτεχνίας.
Ο Κύκλος του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, που είναι το ελληνικό τμήμα της IBBY συνεργάζεται με το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου αλλά και με το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, προκειμένου το μήνυμα της Οργάνωσης να διαμοιραστεί στα σχολεία και τις βιβλιοθήκες. Σύμφωνα με τη φετινή ανακοίνωση του Υπουργείου, "ο ετήσιος αυτός εορτασμός συμβάλλει στην καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας και τονώνει το ενδιαφέρον των παιδιών και των νέων για το βιβλίο με διάφορες εκδηλώσεις (εκθέσεις παιδικού βιβλίου, συναντήσεις μαθητών με συγγραφείς και εικονογράφους, θεατρικές παραστάσεις κ.ά.)"
Την καθιέρωσε η Διεθνής Οργάνωση Βιβλίων για τη Νεότητα (Ιnternational Board on Books for Young People -ΙΒΒΥ) το 1966. Από τότε, κάθε χρόνο, ένα διαφορετικό εθνικό τμήμα της οργάνωσης αυτής ετοιμάζει ένα μήνυμα και μια αφίσα, που διανέμονται σε όλο τον κόσμο, με σκοπό να τονίσουν την αξία των βιβλίων και της ανάγνωσης, και να ενθαρρύνουν τη διεθνή συνεργασία για την ανάπτυξη και τη διάδοση της παιδικής λογοτεχνίας.
Ο Κύκλος του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, που είναι το ελληνικό τμήμα της IBBY συνεργάζεται με το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου αλλά και με το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, προκειμένου το μήνυμα της Οργάνωσης να διαμοιραστεί στα σχολεία και τις βιβλιοθήκες. Σύμφωνα με τη φετινή ανακοίνωση του Υπουργείου, "ο ετήσιος αυτός εορτασμός συμβάλλει στην καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας και τονώνει το ενδιαφέρον των παιδιών και των νέων για το βιβλίο με διάφορες εκδηλώσεις (εκθέσεις παιδικού βιβλίου, συναντήσεις μαθητών με συγγραφείς και εικονογράφους, θεατρικές παραστάσεις κ.ά.)"
Η αφίσα της ΙΒΒΥ για την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου 2020 είναι έτοιμη! Τυπώθηκε και διανέμεται με τη φροντίδα των Εκδόσεων Πατάκη. Το 2020 υπεύθυνο για το υλικό του εορτασμού είναι το Τμήμα της Σλοβενίας. Το μήνυμα γράφτηκε από τον Σλοβένο συγγραφέα Peter Svetina, μεταφράστηκε στα ελληνικά από τη συγγραφέα
Λότη Πέτροβιτς ενώ η αφίσα φιλοτεχνήθηκε από τον Σλοβένο εικονογράφο Damijan Stepančič.
Λότη Πέτροβιτς ενώ η αφίσα φιλοτεχνήθηκε από τον Σλοβένο εικονογράφο Damijan Stepančič.
Η αφίσα της IBby για την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου 2020
Πείνα για λέξεις (2020)
Peter Svetina (Σλοβενία)
Εκεί που μένω, οι θάμνοι πρασινίζουν αργά τον Απρίλη ή νωρίς τον Μάη και σύντομα γεμίζουν με κουκούλια από πεταλούδες. Αυτά τα κουκούλια μοιάζουν με μπαλίτσες από βαμβάκι ή με κουφέτα και οι νύμφες τους καταβροχθίζουν φύλλο το φύλλο μέχρι που οι θάμνοι απογυμνώνονται. Όταν όμως οι νύμφες γίνουν πεταλούδες και πετάξουν, οι θάμνοι δεν είναι κατεστραμμένοι. Καθώς πλησιάζει το καλοκαίρι, ξαναγίνονται πράσινοι πάλι και πάλι.
Έτσι μοιάζει ο συγγραφέας, έτσι μοιάζει ο ποιητής. Κατασπαράζονται, μένουν κατάστεγνοι από ιστορίες και ποιήματα, που, όταν ολοκληρωθούν, πετούν μακριά, μπαίνουν μέσα σε βιβλία και βρίσκουν τους αναγνώστες τους. Αυτό γίνεται πάλι και πάλι.
Και τι συμβαίνει μ’ κείνα τα ποιήματα και τις ιστορίες;
Ξέρω ένα αγόρι που έπρεπε να κάνει κάποια εγχείρηση στο μάτι του. Για δύο εβδομάδες μετά την εγχείρηση, έπρεπε να ξαπλώνει μόνο από τη δεξιά πλευρά και μετά δεν έπρεπε να διαβάζει τίποτα για ένα μήνα. Όταν τελικά ξαναπήρε στα χέρια του ένα βιβλίο έπειτα από ενάμιση μήνα, ένιωσε σαν να κατάπινε λέξεις μ’ ένα κουτάλι από μια γαβάθα. Σαν να τις έτρωγε. Πραγματικά τις έτρωγε.
Ξέρω κι ένα κορίτσι που όταν μεγάλωσε έγινε δασκάλα. Μου είπε: Τα παιδιά που οι γονείς δεν τους διάβασαν παραμύθια έχουν στερηθεί κάτι σημαντικό.
Οι λέξεις στα ποιήματα και στις ιστορίες είναι τροφή. Όχι τροφή για το σώμα, όχι τροφή που μπορεί να γεμίσει το στομάχι σου. Τροφή όμως για το πνεύμα και τροφή για την ψυχή.
Όταν πεινάει κάποιος ή διψάει, το στομάχι του γουργουρίζει και το στόμα του στεγνώνει. Οι πεινασμένοι γυρεύουν να φάνε κάτι, ένα κομμάτι ψωμί, ένα πιάτο ρύζι ή δημητριακά, λίγο ψάρι, ή μια μπανάνα. Όσο περισσότερο πεινούν, τόσο στενεύει ο οπτικός τους ορίζοντας, ώσπου παύουν να βλέπουν ό,τι δεν είναι τροφή για να τους χορτάσει.
Η πείνα για λέξεις εκδηλώνεται διαφορετικά. Μοιάζει με θλίψη, με λήθη, με αυθάδεια. Οι άνθρωποι που υποφέρουν από τέτοιου είδους πείνα δεν νιώθουν πως η ψυχή τους τρέμει από κρύο κι ότι προσπερνούν τους εαυτούς τους χωρίς να το προσέχουν. Ένα μέρος του κόσμου τους εξαφανίζεται χωρίς να το γνωρίζουν.
Αυτού του είδους η πείνα χορταίνεται με ποίηση και ιστορίες.
Υπάρχει όμως ελπίδα για όσους δεν έχουν ποτέ αφεθεί ν’ απολαύσουν τις λέξεις, για να χορτάσουν αυτή την πείνα;
Υπάρχει! Το αγόρι που είπαμε διαβάζει κάθε μέρα. Το κορίτσι που έγινε δασκάλα διαβάζει στους μαθητές της. Κάθε Παρασκευή. Κάθε βδομάδα. Αν κάποια φορά το ξεχάσει, της το θυμίζουν τα παιδιά.
Και τι γίνεται με τον συγγραφέα και τον ποιητή; Καθώς έρχεται το καλοκαίρι, θα πρασινίσουν πάλι. Και πάλι θα στεγνώσουν από ιστορίες και ποιήματα, που θα πετάξουν μακριά προς κάθε κατεύθυνση. Πάλι και πάλι.
Μετάφραση: Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου
Peter Svetina (Σλοβενία)
Εκεί που μένω, οι θάμνοι πρασινίζουν αργά τον Απρίλη ή νωρίς τον Μάη και σύντομα γεμίζουν με κουκούλια από πεταλούδες. Αυτά τα κουκούλια μοιάζουν με μπαλίτσες από βαμβάκι ή με κουφέτα και οι νύμφες τους καταβροχθίζουν φύλλο το φύλλο μέχρι που οι θάμνοι απογυμνώνονται. Όταν όμως οι νύμφες γίνουν πεταλούδες και πετάξουν, οι θάμνοι δεν είναι κατεστραμμένοι. Καθώς πλησιάζει το καλοκαίρι, ξαναγίνονται πράσινοι πάλι και πάλι.
Έτσι μοιάζει ο συγγραφέας, έτσι μοιάζει ο ποιητής. Κατασπαράζονται, μένουν κατάστεγνοι από ιστορίες και ποιήματα, που, όταν ολοκληρωθούν, πετούν μακριά, μπαίνουν μέσα σε βιβλία και βρίσκουν τους αναγνώστες τους. Αυτό γίνεται πάλι και πάλι.
Και τι συμβαίνει μ’ κείνα τα ποιήματα και τις ιστορίες;
Ξέρω ένα αγόρι που έπρεπε να κάνει κάποια εγχείρηση στο μάτι του. Για δύο εβδομάδες μετά την εγχείρηση, έπρεπε να ξαπλώνει μόνο από τη δεξιά πλευρά και μετά δεν έπρεπε να διαβάζει τίποτα για ένα μήνα. Όταν τελικά ξαναπήρε στα χέρια του ένα βιβλίο έπειτα από ενάμιση μήνα, ένιωσε σαν να κατάπινε λέξεις μ’ ένα κουτάλι από μια γαβάθα. Σαν να τις έτρωγε. Πραγματικά τις έτρωγε.
Ξέρω κι ένα κορίτσι που όταν μεγάλωσε έγινε δασκάλα. Μου είπε: Τα παιδιά που οι γονείς δεν τους διάβασαν παραμύθια έχουν στερηθεί κάτι σημαντικό.
Οι λέξεις στα ποιήματα και στις ιστορίες είναι τροφή. Όχι τροφή για το σώμα, όχι τροφή που μπορεί να γεμίσει το στομάχι σου. Τροφή όμως για το πνεύμα και τροφή για την ψυχή.
Όταν πεινάει κάποιος ή διψάει, το στομάχι του γουργουρίζει και το στόμα του στεγνώνει. Οι πεινασμένοι γυρεύουν να φάνε κάτι, ένα κομμάτι ψωμί, ένα πιάτο ρύζι ή δημητριακά, λίγο ψάρι, ή μια μπανάνα. Όσο περισσότερο πεινούν, τόσο στενεύει ο οπτικός τους ορίζοντας, ώσπου παύουν να βλέπουν ό,τι δεν είναι τροφή για να τους χορτάσει.
Η πείνα για λέξεις εκδηλώνεται διαφορετικά. Μοιάζει με θλίψη, με λήθη, με αυθάδεια. Οι άνθρωποι που υποφέρουν από τέτοιου είδους πείνα δεν νιώθουν πως η ψυχή τους τρέμει από κρύο κι ότι προσπερνούν τους εαυτούς τους χωρίς να το προσέχουν. Ένα μέρος του κόσμου τους εξαφανίζεται χωρίς να το γνωρίζουν.
Αυτού του είδους η πείνα χορταίνεται με ποίηση και ιστορίες.
Υπάρχει όμως ελπίδα για όσους δεν έχουν ποτέ αφεθεί ν’ απολαύσουν τις λέξεις, για να χορτάσουν αυτή την πείνα;
Υπάρχει! Το αγόρι που είπαμε διαβάζει κάθε μέρα. Το κορίτσι που έγινε δασκάλα διαβάζει στους μαθητές της. Κάθε Παρασκευή. Κάθε βδομάδα. Αν κάποια φορά το ξεχάσει, της το θυμίζουν τα παιδιά.
Και τι γίνεται με τον συγγραφέα και τον ποιητή; Καθώς έρχεται το καλοκαίρι, θα πρασινίσουν πάλι. Και πάλι θα στεγνώσουν από ιστορίες και ποιήματα, που θα πετάξουν μακριά προς κάθε κατεύθυνση. Πάλι και πάλι.
Μετάφραση: Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου
Τα βιβλία μας βοηθούν να κόψουμε ταχύτητα (2019)
Το μήνυμα και η αφίσα για το 2019 είναι έργα του Λιθουανού Κεστούτις Κασπαραβίτσιους (γεν.1954), διεθνούς φήμης εικονογράφου και συγγραφέα, ο οποίος έως σήμερα έχει εικονογραφήσει περισσότερα από 60 βιβλία, σε αρκετά από τα οποία έχει γράψει και το κείμενο.
"Βιάζομαι!... Δεν έχω χρόνο!... Αντίο! Ακούμε λέξεις όπως αυτές σχεδόν κάθε μέρα, όχι μόνο στη Λιθουανία, που βρίσκεται στο κέντρο της Ευρώπης, αλλά σε πολλά άλλα μέρη του κόσμου. Όχι λιγότερο συχνά, ακούμε ότι ζούμε στην εποχή της υπερπληροφόρησης και της βιασύνης.
Αν όμως πάρετε ένα βιβλίο στα χέρια σας, νιώθετε αμέσως την αλλαγή. Τα βιβλία μοιάζουν να έχουν αυτήν την υπέροχη ικανότητα, μας βοηθούν να επιβραδύνουμε. Μόλις ανοίξετε ένα βιβλίο και βουτήξετε στα ήρεμα βάθη του, δεν φοβάστε πλέον ότι τα πράγματα θα κινούνται δίπλα σας σαν σφαίρα, ενώ δε θα βλέπετε τίποτα. Ξαφνικά, πιστεύετε ότι δεν έχετε να τρέξετε σε κάποια επείγουσα δουλειά μικρής σημασία. Στα βιβλία, τα πράγματα συμβαίνουν ήσυχα και με μια αυστηρά προκαθορισμένη σειρά. Ίσως επειδή οι σελίδες τους είναι αριθμημένες, ίσως επειδή οι σελίδες θροΐζουν απαλά και χαλαρωτικά ενώ τις ξεφυλλίζετε. Στα βιβλία, όσα έχουν ήδη συμβεί, συναντούν ήρεμα όσα πρόκειται να συμβούν.
Το σύμπαν ενός βιβλίου είναι ανοιχτό; Εμπλέκει χαρούμενα την πραγματικότητα με τη φαντασία. Και μερικές φορές, αναρωτιέστε αν συνέβη σε ένα βιβλίο ή στη ζωή, το ότι παρατηρήσατε πόσο όμορφα στάζει το λιωμένο χιόνι από τη στέγη, ή πόσο ευχάριστος είναι στο μάτι ο τοίχος του γείτονα, που έχει υπερκαλυφθεί με βρύα. Ξέρετε από τα βιβλία ή από την πραγματικότητα ότι τα σορβιά μούρα εκτός από όμορφα είναι και πικρά; Ήταν σε ένα βιβλίο ή στην πραγματικότητα που ξαπλώνατε στο καλοκαιρινό γρασίδι ή καθόσασταν με τα πόδια σταυρωμένα, βλέποντας τα σύννεφα να πλέουν στον ουρανό;
Τα βιβλία μας βοηθούν να μην βιαζόμαστε, τα βιβλία μας διδάσκουν να προσέχουμε πράγματα, και τα βιβλία μας προσκαλούν ή ακόμα μας κάνουν να καθίσουμε για λίγο. Συνήθως διαβάζουμε καθιστοί, με ένα βιβλίο στο γραφείοι ή στα χέρια μας, έτσι δεν είναι;
Και δεν έχετε βιώσει άλλο ένα θαύμα - ότι όταν διαβάζετε ένα βιβλίο, το βιβλίο διαβάζει εσάς; Ναι, φυσικά τα βιβλία ξέρουν να διαβάζουν. Διαβάζουν το μέτωπο, τα φρύδια, τις άκρες των χειλιών όταν σηκώνονται και πέφτουν, αλλά πρώτα και κυριότερα, τα βιβλία διαβάζουν τα μάτια σας. Και κοιτώντας στα μάτια σας βλέπουν... Λοιπόν, ξέρετε τι!
Είμαι σίγουρος ότι τα βιβλία δεν βαριούνται ποτέ όταν είναι στα χέρια σας. Κάποιος που απολαμβάνει το διάβασμα -είτε είναι παιδί είτε ενήλικας- είναι πολύ περισσότερο ενδιαφέρων από κάποιον που δε νοιάζεται για τα βιβλία, που αγωνίζεται πάντα εναντίον του ρολογιού, που δεν έχει ποτέ χρόνο να κάτσει κάτω, που αποτυγχάνει να προσέξει όσα τον περιστοιχίζουν.
Στην Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου, η ευχή μου για όλους σας είναι:
Είτε να υπάρχουν ενδιαφέροντα βιβλία για τους αναγνώστες και ενδιαφέροντες αναγνώστες για τα βιβλία!"
Το μήνυμα και η αφίσα για το 2019 είναι έργα του Λιθουανού Κεστούτις Κασπαραβίτσιους (γεν.1954), διεθνούς φήμης εικονογράφου και συγγραφέα, ο οποίος έως σήμερα έχει εικονογραφήσει περισσότερα από 60 βιβλία, σε αρκετά από τα οποία έχει γράψει και το κείμενο.
"Βιάζομαι!... Δεν έχω χρόνο!... Αντίο! Ακούμε λέξεις όπως αυτές σχεδόν κάθε μέρα, όχι μόνο στη Λιθουανία, που βρίσκεται στο κέντρο της Ευρώπης, αλλά σε πολλά άλλα μέρη του κόσμου. Όχι λιγότερο συχνά, ακούμε ότι ζούμε στην εποχή της υπερπληροφόρησης και της βιασύνης.
Αν όμως πάρετε ένα βιβλίο στα χέρια σας, νιώθετε αμέσως την αλλαγή. Τα βιβλία μοιάζουν να έχουν αυτήν την υπέροχη ικανότητα, μας βοηθούν να επιβραδύνουμε. Μόλις ανοίξετε ένα βιβλίο και βουτήξετε στα ήρεμα βάθη του, δεν φοβάστε πλέον ότι τα πράγματα θα κινούνται δίπλα σας σαν σφαίρα, ενώ δε θα βλέπετε τίποτα. Ξαφνικά, πιστεύετε ότι δεν έχετε να τρέξετε σε κάποια επείγουσα δουλειά μικρής σημασία. Στα βιβλία, τα πράγματα συμβαίνουν ήσυχα και με μια αυστηρά προκαθορισμένη σειρά. Ίσως επειδή οι σελίδες τους είναι αριθμημένες, ίσως επειδή οι σελίδες θροΐζουν απαλά και χαλαρωτικά ενώ τις ξεφυλλίζετε. Στα βιβλία, όσα έχουν ήδη συμβεί, συναντούν ήρεμα όσα πρόκειται να συμβούν.
Το σύμπαν ενός βιβλίου είναι ανοιχτό; Εμπλέκει χαρούμενα την πραγματικότητα με τη φαντασία. Και μερικές φορές, αναρωτιέστε αν συνέβη σε ένα βιβλίο ή στη ζωή, το ότι παρατηρήσατε πόσο όμορφα στάζει το λιωμένο χιόνι από τη στέγη, ή πόσο ευχάριστος είναι στο μάτι ο τοίχος του γείτονα, που έχει υπερκαλυφθεί με βρύα. Ξέρετε από τα βιβλία ή από την πραγματικότητα ότι τα σορβιά μούρα εκτός από όμορφα είναι και πικρά; Ήταν σε ένα βιβλίο ή στην πραγματικότητα που ξαπλώνατε στο καλοκαιρινό γρασίδι ή καθόσασταν με τα πόδια σταυρωμένα, βλέποντας τα σύννεφα να πλέουν στον ουρανό;
Τα βιβλία μας βοηθούν να μην βιαζόμαστε, τα βιβλία μας διδάσκουν να προσέχουμε πράγματα, και τα βιβλία μας προσκαλούν ή ακόμα μας κάνουν να καθίσουμε για λίγο. Συνήθως διαβάζουμε καθιστοί, με ένα βιβλίο στο γραφείοι ή στα χέρια μας, έτσι δεν είναι;
Και δεν έχετε βιώσει άλλο ένα θαύμα - ότι όταν διαβάζετε ένα βιβλίο, το βιβλίο διαβάζει εσάς; Ναι, φυσικά τα βιβλία ξέρουν να διαβάζουν. Διαβάζουν το μέτωπο, τα φρύδια, τις άκρες των χειλιών όταν σηκώνονται και πέφτουν, αλλά πρώτα και κυριότερα, τα βιβλία διαβάζουν τα μάτια σας. Και κοιτώντας στα μάτια σας βλέπουν... Λοιπόν, ξέρετε τι!
Είμαι σίγουρος ότι τα βιβλία δεν βαριούνται ποτέ όταν είναι στα χέρια σας. Κάποιος που απολαμβάνει το διάβασμα -είτε είναι παιδί είτε ενήλικας- είναι πολύ περισσότερο ενδιαφέρων από κάποιον που δε νοιάζεται για τα βιβλία, που αγωνίζεται πάντα εναντίον του ρολογιού, που δεν έχει ποτέ χρόνο να κάτσει κάτω, που αποτυγχάνει να προσέξει όσα τον περιστοιχίζουν.
Στην Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου, η ευχή μου για όλους σας είναι:
Είτε να υπάρχουν ενδιαφέροντα βιβλία για τους αναγνώστες και ενδιαφέροντες αναγνώστες για τα βιβλία!"